بیلیارد
بیلیارد یکی از امن‌ترین و محبوب‌ترین ورزش‌های سراسر دنیا است که فدراسیون مخصوص به خود را نیز دارد ( فدراسیون بیلیارد IBSF). تاریخچه کشف بیلیارد به طور دقیق مشخص نیست اما گویی از قرن پانزده در فرانسه مشابه این بازی روی زمین چمن انجام می‌شده است. پس از گذشت چندین وقت، در قرن نوزدهم لویس ایکس میز اقدام به ساخت میز بیلیارد با چوب بلوط و پارچه سبز رنگ، که امروزه نیز به همین شکل است، کرد. اوج شکوفایی بازی بیلیارد در کشور هند بود. اولین کارخانه ساخت میز بیلیارد نیز در کشور هند و توسط رابرتس جی ار تاسیس شد. این بازی به بازی محبوب سربازان انگلیسی نیز تبدیل شده بود. نکته قابل توجه این است که بیلیارد مانند پلی ارتباطی میان اشراف و مردم عادی رفتار می‌کرده است؛ طوری که هر دو قشر بازی را دوست داشته و بازی می‌کرده‌اند. جالب است که بدانید بیلیارد اولین ورزش قهرمانی جهان بود. در سال 1765 میلادی، اولین اتاق بیلیارد در انگلیس ساخته شد. میز دارای یک جیب تک و دارای چهار توپ بود. اولین میز بیلیاردی که با سکه کار میکرد در سال 1903 ساخته شد که هزینه هر دست بازی چیزی حدود یک پنی بود.
میز بیلیارد
میز بیلیارد، میزی مستطیلی شکل است که هر چهار طرف آن انحنا دارد و سطح آن از یک تخته سنگ محکم و سنگین تشکیل شده و روی این تخته سنگ پارچه‌ای کشیده شده است. در داخل هر کدام از این انحناها سوراخ و یا حفره‌ای تعبیه شده است که انتهای آن‌ها کیسه‌ای وجود دارد که توپ‌های بازی داخل آن‌ها می‌افتدو علاوه بر این چهار حفره، دو حفره دیگر نیز در طول این مستطیل تعبیه شده است. به طور کلی این میز دارای شش حفره است و دهانه‌ی این حفره‌ها حداکثر نه سانتی‌متر است. برای خارج کردن توپ از کیسه‌های انتهای این حفره‌ها باید به وسیله‌ی دست از دهانه ورودی اقدام کرد. در انتهای بعضی از این کیسه‌ها ریلی وجود دارد که توپ وارد آن می‌شود و می‌توان آن را از روی ریل برداشت. هدف بازی انداختن توپ در این کیسه‌هاست پس باید از جنس خوبی برخوردار باشد و توپ را نیز به خوبی نگه دارد و ظرفیت نگهداری حداقل شش توپ را داشته باشد. در بررسی میز بیلیارد عوامل مهمی مانند ابعاد میز، نوع و جنس پارچه، جنس چوب، کیفیت و ... نقش دارند. در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.
جنس میز بیلیارد
جنس بدنه میز بیلیارد از جنس چوب راش و یا ام دی اف فشرده است. این میز به صورت هشت پایه ساخته می‌شود. پایه‌های میز باید از استحکام کافی برخوردار باشد تا در صورت تکیه دادن و یا نشستن روی میز، میز دچار آسیب و یا شکستگی نشود و همچنین تحمل وزن سنگ روی خود را داشته باشد. پایه‌های میز باید در قسمت داخل قرار بگیرند تا بازیکنان هنگام حرکت دور میز به آن گیر نکنند. چوب مورد استفاده باید ضد خش باشد. سنگ داخل میز باید توسط چوب قاب گرفته شود و کاملا اندازه باشد؛ در غیر این صورت می‌تواند باعث شکاف و یا ناهموار شئن تخته سنگ شود.
ابعاد میز بیلیارد
میز بیلیارد مستطیل شکل است و نسبت ابعاد طول و عرض آن دو به یک است. اولین نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که ابعاد ذکر شده، ابعاد داخل میز است. ابعاد میز در نوع و فرآیند بازی تاثیری ندارد اما برای آن اندازه استانداردی تعریف شده است. این ابعاد در فدراسیون بیلیارد بر مبنای اینچ بیان شده که به شرح زیر است:
|
اندازه میز بیلیارد |
ابعاد داخل میز به اینچ |
ابعاد داخل میز به سانتی‌متر |
|
7 فوت |
78*29 |
198*99 |
|
8 فوت |
88*44 |
224*112 |
|
9 فوت |
100*50 |
254*127 |
|
10 فوت |
112*56 |
284*142 |
|
12 فوت |
140*70 |
355*177 |
* هر اینچ معادل 2.54 سانتی‌متر است.
ارتفاع میز بیلیارد نیز بسته به نوع میز، بین 75 تا 85 سانتی‌متر است. لازم به ذکر است که میز‌های بیلیارد 8 فوتی از سایر میزها طرفدار بیشتری داشته و پر فروش‌تر است.
ریل میز بیلیارد
ریل‌ها حاشیه‌ای هستند که دورتادور میز را احاطه کرده‌‌اند و جنس آن از ترکیبات مصنوعی و یا صمغ است. روی این ریل باندی نصب می‌شود که اهمیت آن در شدت بازگرداندن توپ است. همچنین باید توجه داشت که جنس باند به گونه‌ای باشد که توپ پس از برخورد با آن صدای بلندی تولید نکند. نصب باند درست در جای خود از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است زیرا اگر بالاتر نصب شود، سرعت توپ را به یک باره می‌گیرد و اگر پایین‌تر نصب شود، سرعت برگشت توپ زیاد می‌شود و یا باعث پرتاب توپ به خارج از فضای بازی می‌شود. یک میز بیلیارد دارای شش ریل است که دو عدد در عرض و در هر طول نیز دو عدد قرار می‌گیرد.
نوع و رنگ پارچه میز بیلیارد
پارچه سبز روی میز بیلیارد ابتدا از جنس نمد بوده است و به طرز شگفت‌انگیزی بیشتر از چهارصد سال بدون تغییر باقی ماند اما پس از این مدت جنس آن به ترکیبی از پشم شیشه و نایلون تغییر پیدا کرد. همانطور که اشاره شد، رنگ پارچه‌ی روی میز بیلیارد سبز رنگ است. این رنگ قابل تغییر است اما باید توجه داشت که استفاده از رنگ‌های تند و جیغ باعث خستگی چشم و عدم تمرکز کافی روی بازی می‌شود. پس اگر قصد تغییر رنگ پارچه را داشتید، حتما به این نکات توجه کنید.نگهداری از این پارچه بسیار مشکل می‌باشد و برای تمیز کردن آن می‌توان از یک برس نرم در جهت خواب پارچه استفاده کرد. برای تعیین دوام پارچه می‌توان به گرم آن توجه کرد. دوام پارچه از این جهت حائز اهمیت است که پارچه فرسوده که معمولا از پشم ساخته می‌شود، می‌تواند در سرعت و دقت بازیکنان تاثیر بگذارد؛ در نتیجه جنس پارچه باید به گونه‌ای باشد که حداقل اصطکاک را با توپ‌ها داشته باشد.
چوب میز بیلیارد
چوب میز بیلیارد دارای طول 147 سانتی‌متر و وزنی در حدود 500 تا 600 گرم است و معمولا جنس آن از چوب ون، افرا و یا فایبرگلاس است.
چوب میز بیلیارد از قسمت‌های مختلفی تشکیل شده است که به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:
نوک (tip) : سر چوب یا نوک که معمولا جنس چرمی دارد و انداره آن 13 میلیمتر است. برای ضربه زدن به توپ از این قسمت استفاده می‌شود؛ به همین دلیل از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. وسیله دیگری به نام گچ نیز وجود دارد که با مالیدن آن به سر چوب باعث چسبیدن بهتر توپ هنگام ضربه زدن می‌شود. سر چوب چوب از لحاظ ضخامت، سختی و شکل بررسی می‌شود.
به این صورت که اگر نیاز به کنترل بیشتری دارید از نوک نرم و اگر نیاز به ضربه قوی‌تری دارید از نوک سخت استفاده کنید.
فرول (Ferrule) : قسمت سفید رنگی که بعد از سرچوب وجود دارد و می‌تواند سیاه هم باشد. این قسمت برای محدود کردن سر چوب و جلوگیری از انحراف و شکست چوب تعبیه شده است. معمولا جنس آن از پلاستیک و یا از برنج است.
شفت (Shaft) : به قسمت میانی چوب شفت گفته می‌شود که به طور معمول از چوب ون، افرا و یا فایبرگلس ساخته می‌شود. این قسمت مخروطی شکل است و از این جهت اهمیت دارد که باعث می‌شود شما یک ضربه محکم داشته باشید.
(JOINT COLLAR) : اغلب به رنگ سیاه است و دارای یک حلقه که به آن انگشتر می‌گویند. اگر این مفصل ضعیف باشدريال می‌تواند به راحتی ضربه شما را خراب کند.
توپ میز بیلیارد
یک مجموعه توپ بیلیارد معمولی از پانزده عدد توپ شماره‌دار و رنگی و یک توپ سفید تشکیل شده است. رنگ، اندازه و قطر توپ‌های بیلیارد می‌تواند بسته به ورزش نشانه‌ای که در آن بازی می شود متفاوت باشد. جنس توپ‌های میز بیلیارد از عاج فیل و خاک رس بود. این مواد هزینه‌بر و گران بودند. تا این که فردی به نام جان وسلی ماده‌ای شیمیایی را جایگزین این ترکیب کرد که هم از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه‌تر بود و هم از پایداری مناسبی برخوردار بود. جان وسلی به ترکیب شیمیایی دست یافت که جنس آن مشابه عاج بود و آن را سلولوئید نامید. امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی به توپ‌هایی از جنس رزین پلی استر و کلسیم کربنات نیز دست پیدا کردیم. رنگ‌های توپ‌های بیلیارد به شرح: رنگ زرد (توپ شماره یک و نه)، رنگ آبی (توپ شماره دو و ده)، رنگ قرمز (توپ شماره سه و یازده)، رنگ بنفش (توپ شماره چهار و دوازده)، رنگ نارنجی (توپ شماره پنج و سیزده)، رنگ سبز (توپ شماره شش و چهارده)، رنگ زرشکی (توپ شماره هفت و پانزده) و رنگ سیاه توپ شماره هشت است. این رنگ‌ها، رنگ‌های ثابت و استاندارد توپ بیلیارد هستند اما در بعضی موارد بسته به مجموعه‌ای که از آن خرید می‌کنید، رنگ آن تغییر می‌کند. برند شماره یک برای خرید توپ بیلیارد برند Aramith است که به دلیل کیفیت بالای تو‌ها در سال‌های متمادی به شهرت خاصی دست پیدا کرده است. در کنار توپ بیلیارد، وسیله‌ای دیگری به نام مثلث چوبی یا راک به چشم می‌خورد که برای مرتب کردن توپ‌ها برای شروع بازی است. در انواع مختلف بازی بیلیارد توپ‌ها به شکل مثلث چیده می‌شوند به غیر از بازی ناین بال که در آن به شکل لوزی چیده می‌شود. همانطور که از نام مثلث چوبی پیداست جنس این مثلث از چوب است که در مواردی از پلاستیک هم ساخته می‌شود. چینش توپ‌ها در این مثلث باید به گونه‌ای باشد که توپ‌ها به هم بچسبند و به اصلاح این تاچ باشند.
نورپردازی میز بیلیارد
نورپردازی از این جهت مناسب است که چشم را دچار خستگی نکند و بازیکن بتواند بیشترین تمرکز را در حین بازی داشته باشد. این نور باید در طول میز اعمال شود؛ اما توجه بیشتری به گوشه‌ها داشته باشد. نور مناسب از نظر هزینه و از نظر مناسب بودن برای دید، نور فلئورسنت است.